भीमज्वाला राई
काठमाण्डौं । आईतबार अपरान्ह १ बजे सिन्धुपाल्चोक सांगाचोक सिपाजी १ नयां टोल पुग्दा भुकम्पले भग्नावशेष बनेको घरको छेउको टहरामा अप्सरा कार्की दिवंगत आमाको किरीयापुत्री बसिरहेकी थिईन । आमा बुबाका तिन छोरीहरु मध्ये कान्छी अप्सरा मात्र अविवाहित हुन् । काठमाण्डौंमा टेम्पो चलाएर आमा बुबाको पालनपोषण तथा रेखदेख गर्दै आईरहेकी अप्सराले भुकम्पमा आमा सिता कार्की गुमाईन । भुकम्पले घर भत्काएपछि उनकी आमाको घरमा पुरिएर ज्यान गएको थियो ।
भत्कीएको घर छेउमा ८४ वर्षीय बुबा हर्कवहादुर कार्की भुकम्पले भग्नावशेष बनेको घर तर्फ टुलुटुलु हेरेर बसिरहेका थिए । ″म बारीमा काममै थिए उनी घरमै थिईन, भुकम्पको पहिलो झट्कामै ढलेको घरमै उनी परिन्” उनले भने । अप्सरा भने काठमाण्डौंमै रहेकीले बचिन ।
त्यस्तै खत्री थोकका शिव केसी ढुंगाको थुप्रोबाट खाट र काठको दराजको टुक्रा र अन्य काठ झिक्दै गरेका भेटीए । यहां हामी छ घर दाजुभाईहरु थियौं कसैको घर सग्ला रहेनन् उनले भने ।
शिवराज गिरीले भत्कीएको घर देखाउदै भने ०४६ सालमा बनाएको दुई बटा घर थियो केही रहेन । मान्छे परिएन भएका गाई, खसी, कुखुरा बाख्रा सवै भित्रै पुरीएका छन् ।
उक्त वडामा रहेका १ सय १९ घर मध्ये ५ घर बाहेक सबै घरहरु भत्कीएका छन् । पुरिएका मान्छेहरु निकालिएपनि पशु पंक्षिहरु भग्नावशेषभित्रै कुहिएकाले गांउ भर दुर्गन्ध फैलिएको छ । जता हेरयो ढलेका घरहरु, त्रिपाल तथा भत्कीएका घरबाट निकालिएका जस्तालाई टेको लगाएर बनाईएका टहरामा थिए गांउले ।
टहराभीत्र घाईतेहरु छटपटाईरहेका थिए । लत्ता कपडा, खाद्यान्न तथा खानपान तथा सरसफाईको अभाव जताततै देखिन्छन । यदी यस्तो अवस्था केही समय अझै लम्बीने हो भने अन्य गांउलेपनि महामारीको खतरामा देख्न सकिन्छ । त्यस गांउमा संघ, सस्था, व्यक्तिहरुको सहयोग बाहेक सरकारी उपस्थिति भने अहिलेसम्म नपुगेको गाउलेहरुले दुखेसो गरिरहेका थिए । अति प्रभावित सिन्धुपाल्चोकको सांगाचोकमा मात्रै १ सय ६० को मृत्यु भईसकेको छ । १ मात्रै होईन अन्य वडाको हालपनि उस्तैछ ।
यस्तो विपदका वेला केही गरौं भन्ना खातिर केही खाद्यान्न माईक्रो बसमा हालेर नेपाल यातायात स्वतन्त्र मजदुर संगठनका तर्फबाट म लगायत ठाकुर श्रेष्ठ, मायां वेगा, नबराज घिमिरे, शरण लामा, अजय श्रेष्ठ, प्रकास बस्नेत त्यहा पुगेका थियौं ।
संस्कारमा समस्या
भुकम्पमा आमा, बुबा गुमाएकाले सस्कार पुरा गर्न समेत पाएका छैनन । सस्कारका लागि चाहिने बाहुन परिवार थोरै तथा त्यही परिवारमा समेत शोक परेपछि बाहुनको अभावमा सामुहिक किरियापुत्री बस्नु परेको छ ।
बाहुन अभावकै कारण खत्रीथोकका भीमसेन खत्री, राजकुमार खत्री लगायत चार जनाले सयुक्तरुपमा किरीयापुत्री बस्नु परेको छ । गांउभरी दुख परेको छ सबैलाई सस्कार अनुसारको काम गर्नै पर्छ त्यस कारण हामी एकै स्थानमा बसेर सामुहिक रुपमा सस्कार गरिरहेकाछौं भीमसेन खत्रीले बताए ।
स्याबास डाक्टरसाब
सरकारी उपस्थिति नदेखिएपनि खत्रीथोकको विकट गाउमा धरानस्थित विपी कोईराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका डाक्टरहरु भेटीए ।
डा. शुशिल भटराई, डा. सागर पौडेल र डा. गोविन्द तिवारी झोला बोकेर उक्लीदै थिए ।
सुरुमा उनीहरुलाई हामीले चिनेनौ । मैलेनै तपाईहरु कहांबाट आउनु भएको हो कुन सस्थाबाट भनेपछि मात्र आफुहरु धरानबाट आएको विपी प्रष्ठिानका डाक्टर भनेपछि हामीमा छुट्टै हौसला आएको थियो ।
केही समय अघि मात्रै भुकम्पमा परि घाईते हुनु भएकी राधा खत्रीको पीडा सुनेर आएका थियौं । हामीले वहांहरुलाई त्यहां गईदिन अनुरोध गर्यौं वहांहरु राजी हुनुभायो र संगै लिएर गयौं । देव्रे हात भाचिएको र ढाडको हाडमा चोट रहेको राधा खत्रीको पहिलो चरणको उपचारपछि धुलिखेल अस्पतालले घर फर्काई दिएको थियो त्यसपछि छटपटाएर बस्न बाध्य थियो ।
गांस र बासकै टुंगो नभईरहेको अवस्थामा जतिसुकै पीडा भएपनि उनलाई थप उपचारका लागि उनको श्रीमानले अन्यन्त्र लान सकिरहेको थिएन ।
चिकित्सकहरुको त्यो टोलीले त्यहा अन्य चार जनाको उपचार गर्न भ्याए, साथमा ल्याएको औषधी, सावुनहरु वितरण गरे र यस्तो अवस्थामा अपनाउनु पर्ने स्वास्थ्यका सावधानीहरुबारे जानकारी गराए । र आफुहरु धरानबाट १२ जनाको समुह सिन्धुपाल्चोक आएको र दुई स्थानमा स्वास्थ्य शिविर राखेकाले अन्य समस्याहरु भए शिविरमै आउन गाउलेलाई सुझाए ।
अप्रिय दृष्य
सिन्धुपाल्चोकको सडक छेउमा राहतको आशा गर्ने पीडितहरु समुह समुहमा भेट्न देख्न सकिन्छ । सेतो बस्त्रमा किरियापुत्री बस्नेहरु प्रसस्तै देख्न सकिन्छ । तर अधिकांशको गुनासो सरकारबाट राहत पाईएन भन्ने मात्रै सुनिन्छ । त्रिपाल नपाएको, खाद्यान्न सामग्री नपाएको परिवारहरु अझै भेटिने गरेको छ । मृतक परिवारमा शुद्धी कार्यका लागि खर्च अभाव रहेको गुनासो सम्म सुन्न पाईयो ।
कहां जान्छ राहत ?
जनगुनासाहरु आईरहेको भएपनि राहत सामग्री बोकेका सवारी साधनहरु प्रसस्तै मात्रामा सिन्धुपाल्चोक छिरिरहेको देखिन्छन् । देश तथा विदेशबाट राहत सामग्रीहरु संकलन भईरहेको र प्रभावित क्षेत्रमा आईरहेको प्रचार भईरहेको छ । त्यतिकै मात्रामा भण्डारण भईरहेको सञ्चार माध्यममहरुमा देखिएको छ । तर पीडितहरुको गुनासा सुन्दा र अवस्था देख्दा सबैलाई लाग्न सक्छ आखिर कहां जान्छ राहत ? राज्यले घोषणा गरेको मृतक परिवारलाई १ लाख ४० हजार रुपैया शुद्धी कार्य सकिनेवेलासम्म पीडितले किन पाईरहेको छैन ।
कहां छ समस्या ?
राहत सामग्री पर्याप्त आईरहेको भएपनि वितरण प्रणाली व्यवस्थापन गर्न नसक्दा गुनासोहरु आउने गरेको देखिएको छ । व्यवस्थापनकै कमजोरीका कारण कुनै स्थान वा पीडितले दोहोर्याई तेहेर्याई राहत पाएपनि कुनै स्थान वा व्यक्तिले एक पटकपनि नपाउने गरेको पाईएको छ । जसको शक्ति उसको भक्ति भन्ने उखान जस्तै सोझा सिधा पीडितहरु थप पीडित बन्दै जाने र टाठा बाठाहरु कम पीडित भएपनि राहत भने बढी लाने अवस्था देखिएको छ ।
के गर्दा राम्रो ?
पीडितहरुको लगत संकलन गरी पीडाको क्षतीका आधारमा सुचि तयार पार्नु पर्दछ । किन भने कतिपय स्थानमा राज्यका कुनैपनि निकाय नपुगेकाले त्यहांको क्षती र पीडितहरुको अवस्थामा राज्यसंग विवरण नभएको स्पष्ट देखिएको छ ।
त्यसैगरी राहतका सम्बन्धमा सरकारी तहबाट तथा अन्तराष्टिङय स्तरबाट आएका राहतलाई सरकारी स्तरबाटै वितरणका लागि योजना निर्माण गर्नु पर्दछ र देश तथा विदेशबाट निजिस्तरबाट आएका राहलाई समेत सरकारी विवरणका आधारमा आवश्यक स्थान तथा पीडितहरुलाई वितरण गर्नु पर्दछ ।
पीडितहरुको विवरण तथा राहत पाए नपाएको विवरण नहुदा निजि स्तरबाट आएका राहतहरु समेत एकै स्थानमा दोहोरिने गरेका छन् भने कतिपयले अहिलेसम्म पाउन नसकेको देखिन्छ ।
0 comments:
Post a Comment