भीमज्वाला राई
गेसोले वर्षौदेखि सञ्चालन गर्दै आईरहेको र संसारको ध्यान आफुतिर तान्नेगरी छेडीरहेको आन्दोलनको रुप र चरित्रपनि साम्राज्यवाद विरुद्धको आन्दोलन नै हो
कार्ल माक्र्सले आफ्नो डायरीमा जंगबहादुर राणालाई बेलायती कुकुर भनेर खरो टिप्पणी गरेका छन् । माक्र्सको शेखपछि उनका सहयोद्धा एंगेल्सले प्रकाशन गरिदिएको उक्त डायरीमा उल्लेखीत विचारहरु माक्र्सको भारतीय इतिहासपर एक टिप्पणीयाँ नामको भारतको सन्दर्भमा लेखिएको पुस्तकमा पनि पढ्न पाईन्छ । नेपालका राणा शासक, शक्तिशाली प्रधानमन्त्रीलाई “कुकुर” भनेर किन लेखे होलान् ? विश्व सर्वहारा श्रमजीवी वर्गका महान नेता तथा दार्शनिक कार्ल माक्र्स जंगवहादुरप्रति यती निकृष्ट शब्द प्रयोग गर्नेगरी किन आक्रोशित बने ? शोषित, पीडित श्रमजीवी जनताको मुक्तिको सिद्धान्तको प्रतिपादनमा लागीरहेका माक्र्सले करिव डेढ सय वर्ष अघिको नेपाली समाजका उनको सिद्धान्तसंग ठ्याक्कै मेल खाने जनताका राष्ट प्रमुखसंग त्यतिबिघ्न रिसाउनु पर्ने कारण के बनेछ र हदैसम्म तल झरेर गाली गरेका होलान् भन्ने लाग्न सक्छ तर ब्रिटीश गोर्खा भर्तिको दुईसय वर्षको ईतिहासलाई फर्केर समिक्षा गर्दै गोर्खा भूतपूर्व सैनिक संघ(गेसो)े आन्दोलनको मोर्चाबध भईरहदा र नेपाली समाजको रुपान्तरणको बाधक राणा कालका नाईके जंगवहादुरप्रति करिव डेढ सय वर्ष अघि माक्र्सले कटु आलोचना गरेको ईतिहासलाई स्मरण गर्ने हो भने गेसो आन्दोलनको निशाना र माक्र्सको प्रहारमा कुनै तात्विक भिन्नता देखिन्न ।
ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका लागि बेलायतले गोर्खाली ( नेपाली) युवाहरूलाई भर्ती गरेका थिए । गोर्खाली युवाहरूको इमान्दारीपूर्ण वीरताका कारण बेलायत–जर्मन युद्धमा बेलायतले जर्मनलाई पराजित गरेको थियो । सही अर्थमा त्यो जित गोर्खाली युवाहरूको जित त थियो तर, गोर्खालीका लागि नभएर ब्रिटिश साम्राज्यका लागि थियो । गोर्खाली युवाहरूलाई बेलायतले भाडाका सिपाहीका रूपमा प्रयोग गरेको थियो । ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका लागि लाखौं गोर्खाली युवाहरूलाई बेलायतको पाउमा सुम्पिने काम तत्कालीन नेपालका एकसय चारवर्ष शासन गर्ने राणा शासन नै थियो र त्यो मानवतावाद विरोधी कामका सूत्राधार जंगबहादुर राणा नै थिए । त्यसकारण माक्र्सले जंगबहादुर राणालाई आफ्नो डायरीमा कुकुरको संज्ञा दिएका हुन सक्छन् ।
ब्रिटिशले गोर्खाली युवाहरूलाई जर्मन विरुद्धको युद्धमा मात्र प्रयोग गरेको थिएन कि जापान, इण्डोनेशिया, ब्रुनाई, मलेसिया( मलाया) लगायत संसारका करिब दुईदर्जन देशहरूसँगको युद्धमा ढाल बनाएर प्रयोग गरेको थियो । बेलायतले गोर्खाली योद्धाहरूलाई प्रयोग गरेर संसारका धेरै देशहरूमा आफ्नो उपनिवेश कायम गर्न सफल भएको थियो । बेलायती साम्राज्य र नेपालका तात्कालीन राणा शासकहरूका आ–आफ्ना स्वार्थका लागि नेपालका सोझासिधा आदिवासी जनजाति र अशिक्षित युवाहरूलाई बेलायती सेनामा बलजफ्ती भर्ती गराएर बिना तालिम दुश्मनलाई कसरी मार्ने, कसरी काट्ने र कसरी युद्ध जित्ने भन्ने मात्र घोकाएर युद्धमा पठाउने गरेका थिए । फलस्वरूप जुन–जुन देशमा गोर्खाली युवाहरू लगिए उनीहरूले आफूलाई बलिदानी दिएर बेलायती साम्राज्यलाई बलियो बनाइदिए । तर, गोर्खालीहरूलाई संसारले रक्तपिपासु, क्रुर जातिको उपमा भिराइदिए । ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका क्रममा गोर्खाली युवाहरूले भिरेको क्रुरताको कलङ्क अझै पनि पखालिएको छैन । कार्ल माक्र्सले सन् १८४८ मा कम्युनिष्ट घोषणापत्र लेखेका थिए । संसारबाट पूँजीवाद तथा साम्राज्यवादको जरा उखेलेर साम्यवाद स्थापना गर्ने उनको ध्येय थियो । कम्युनिष्ट घोषणापत्र सार्वजनिक हुनासाथ माक्र्स आफ्नै देश जर्मनबाट लखेटिनु परेको थियो । फ्रान्स र बेलायतमा निर्वासित जीवन बिताएका माक्र्सको जीवनको उत्तराद्र्धको लामो समय बेलायतमै बितेको थियो । बेलायत बसाइको मौका माक्र्सका लागि बेलायतलाई बुझ्ने अवसर पनि थियो भने बेलायतको स्वार्थका लागि कठपुतली बनेका जंगबहादुर राणालाई पनि त्यही अवसरमा बुझ्ने मौका पाएका थिए ।
गोर्खाली युवाका कारण आफ्नो जन्मभूमि जर्मन बेलायतसँग पराजित भएको कारणले माक्र्स जंगबहादुरसँग रिसाएको हुनसक्ने अनुमान गर्न सकिन्छ । तर, त्यो तर्क किन पनि बेठिक हुन्छ भने माक्र्स राज्यविहीनताको वैज्ञानिक साम्यवादको परिकल्पना गर्दथे । विश्वमा बढ्दै गइरहेको साम्राज्यवादी लडाइँको विरुद्धमा माक्र्स सृजित कम्युनिष्ट घोषणा पत्रले स्पष्ट बोलिसकेको थियो । माक्र्सकै देश जर्मन पनि साम्राज्यवाद विस्तारको अभियानमै थियो । परिणामतः बेलायतसँग पराजित हुनु जर्मनका लागि दुर्भाग्य मात्र थियो । त्यसकारण जंगबहादुर राणाप्रतिको माक्र्सको दृष्टिकोण राज्यको सिमाना र त्यसको हार र जितसँगभन्दा पनि साम्यवादी सिद्धान्त र त्यसले बोकेको विश्व दृष्टिकोणको रूपमा बुझ्नु आवश्यक हुन्छ ।
जंगबहादुर बेलायती कुकुर हुन् भनेर माक्र्सले उनको डायरीमा लेखेको विचारलाई थप पुष्ट्याइँ त गरेका छैनन् । तर, के चाहिँ साँचो हो भने बेलायती साम्राज्य विस्तारका लागि लाखौं गोर्खाली युवाहरूलाई बलिको बोकाको रूपमा बेलायतको चरणमा चढाउने उनै साम्राज्यवादका कठपुतली जंगबहादुर र साम्राज्यवाद विरुद्धको विचार हो भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । जहाँ बेलायती साम्राज्य र नेपालका राणाहरूको स्वार्थका लागि बेलायती सेनामा भर्ती गरिएका र ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका लागि विभिन्न देशहरूमा युद्धका क्रममा करिब ६० हजार निर्दोष गोर्खाली युवाहरू मारिएका थिए, लाखौंको संख्यामा घाइते भएका थिए, अंगभंग तथा बेपत्ता भएका थिए । तर, त्यसरी मारिएका, घाइते भएका, बेपत्ता पारिएका गोर्खाली युवाहरूको बेलायतले आजसम्म पनि तथ्याङ्क दिन सकेको छैन । पीडित परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिएको छैन, युद्ध समाप्तिपछि खाली हात स्वदेश फर्काइएका गोर्खालीहरूलाई पेन्सन दिइएको छैन, पेन्सन दिएकाहरूलाई पनि बेलायतीको तुलनामा विभेद गरिएको छ ।
संसारलाई प्रजातन्त्र र मानवअधिकारको पाठ सिकाउने बेलायतले गरेको यो अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार विरुद्धको अपराधलाई संसारबाट लुकाउन खोज्दैछ । यसको विरुद्ध गोर्खा भुतपूर्व सैनिक संघ (गेसो) ले करिब २२ वर्षदेखि आन्दोलन गरिरहेको छ । राणा शासक र बेलायत आ–आफ्नो स्वार्थका लागि निर्दोष गोर्खालीहरूलाई किन मारे ? गोर्खालीको भविष्यलाई किन बर्बाद पारे ? यसको हिसाब यतिबेला गेसोले खोजिरहेको छ । संसारका मानवअधिकारवादीहरूसँग गेसोले प्रश्न गरिरहेको छ । गेसोको आन्दोलनको भावना र माक्र्सले अभिव्यक्त गरेको बेलायत र जंगबहादुरप्रतिको विचार करिब करिब समान सावित भएको छ । गेसोले वर्षौदेखि सञ्चालन गर्दै आइरहेको र संसारको ध्यान आफूतिर तान्ने गरी छेडिरहेको आन्दोलनको रूप र चरित्र पनि साम्राज्यवाद विरुद्धको आन्दोलन नै हो ।
कार्ल माक्र्सले प्रतिपादन गरेको सिद्धान्त माक्र्सवादका अनुयायीहरू नेपालमा धेरै छन् । माक्र्सले परिकल्पना गरेको साम्यवाद अर्थात् अंग्रेजीमा कम्युनिज्म शब्दबाटै नेपालमा थुप्रै कम्युनिष्ट पार्टीहरू छन् । कोही सत्तामा छन्, कोही सत्ताको अनुभवपछि प्रतिपक्षमा छन् र सत्ताको नजिक छन् । कम्युनिष्टको अधिकतम् लक्ष्य भनेको सामन्तवाद र साम्राज्यवादलाई समूल नष्ट गर्दै पूँजीवादी क्रान्ति मार्फत् समाजलाई साम्यवादसम्म पु¥याउने तर, उदेकलाग्दो कुरा के छ भने २२ वर्षदेखि साम्राज्यवादको विरुद्ध एक्लै लडिरहेको गेसोलाई नेपालका कुनै पनि साम्राज्यवादको सैद्धान्तिक रूपमा विरोध गर्ने कम्युनिष्ट पार्टीले गेसोको आन्दोलनलाई साथ दिएको देखिएन । सिद्धान्ततः कम्युनिष्ट पार्टीले त साम्राज्यवादको विरोधमा हुने जुनसुकै आन्दोलनको अगुवाइ गर्नु पर्दथ्यो तर, व्यवहारमा त्यस्तो देखिएन । साम्राज्यवादको विरुद्ध लडिरहेको गेसोलार्इं साथसम्म पनि दिइएन ।
गेसोले लडिरहेको आन्दोलन भूपू सैनिकहरूको समृद्धिको आन्दोलन मात्र थिएन, बेलायती साम्राज्यका लागि रगत बगाएका साठीहजार नेपालीको न्यायका लागि थियो । घाइते र बेपत्ता परिवारको चहराइरहेको घाउको मलहम पट्टीका लागि थियो । साम्राज्यको गुलाम गरेर आफ्ना देशका युवाहरूलाई भाडाका सैनिकको रूपमा अरुलाई निर्यात गर्ने तत्कालीन शासकहरूको पराधीन मानसिकता जसका कारण देश झन्–झन् गरिब बन्दै गइरहेको छ, तिनै शासक विरुद्धको आन्दोलन थियो । आन्दोलनमा गेसोले केही सफलता पनि हातपा¥यो । बेलायतले थुप्रैपटक गेसो सामु झुक्नुप¥यो अन्तराष्ट्रसामु शिर निहु¥याउनु पर्ने बाध्यता बन्यो । तर, बेलायतले गेसोको आन्दोलन विरुद्ध जालझेललाई पनि जारी राख्यो । जालझेल विरुद्ध गेसोले सहयोगको अपेक्षा राख्नु जरुरी थियो । त्यस्तो अवस्थामा पनि अरु त अरु नै भए तर कम्युनिष्ट नामधारी पार्टीहरूले पनि गेसोको मुद्धालाई साथ दिन सकेन । बरु केही पार्टीका नेताहरू गेसो र गेसोको नेतृत्वलाई समाप्त पार्ने बेलायती षड्यन्त्रको गोटी बनेको पाइयो । साम्राज्यवादको चिहान खन्ने कम्युनिष्ट पार्टी र तिनका नेताहरू बेलायती साम्राज्यवादसामु निहुरीमुन्टो लगाएर नेपाली कम्युनिष्ट पार्टीको हुर्मत मात्र लिएनन् । माक्र्सवादको सैद्धान्तिक जगलाई धुलीसात बनाइदिए ।
कम्युनिष्ट पार्टीहरूबीच यतिबेला को सही माक्र्सवादी भन्ने होड चलिरहेको छ । तर्क र बहसमा जतिसुकै आफूलाई असली र सही माक्र्सवादी पुष्टि गर्न खोजिए पनि सिद्धान्त र व्यवहारिक कसिबाट कुनै पनि कम्यूनिष्ट पार्टीलाई विश्वास गरिहाल्ने अवस्था आइहालेको छैन । नेपालको सन्दर्भमा भन्ने हो भने बेलायतले गोर्खालीमाथि गरेको अन्याय र मानवतावाद विरुद्धको उपद्रव तथा अन्तर्राष्ट्रिय कानुन विपरीत गोर्खाली युवाहरूलाई बलि बनाएर अन्य मुलुकलाई प्रहार गर्न लगाएर उपनिवेश बनाउने साम्राज्यवाद विरुद्धको आन्दोलन माक्र्सवादको सैद्धान्तिक घेराभित्रको एजेण्डा हो । गेसोको प्रयासमा यहासम्म आएको यो आन्दोलनलाई नेपालका कुन चाहिँ कम्युनिष्ट पार्टीले साथ सहयोग गर्दछ । त्यो हेर्न बाँकी छ ।
यो आन्दोलन भूपू सैनिकहरूको मात्र होइन, तर उनीहरूको पहल र अगुवाइमा सुरु भएको आन्दोलन हो । यो आन्दोलनलाई राष्ट्रिय स्वरूपको आन्दोलन बनाउँदै यसको नेतृत्व गर्ने कम्युनिष्ट पार्टी मात्र वास्तवमा सही माक्र्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी सावित हुनेछ ।
ब्रिटिशले गोर्खाली युवाहरूलाई जर्मन विरुद्धको युद्धमा मात्र प्रयोग गरेको थिएन कि जापान, इण्डोनेशिया, ब्रुनाई, मलेसिया( मलाया) लगायत संसारका करिब दुईदर्जन देशहरूसँगको युद्धमा ढाल बनाएर प्रयोग गरेको थियो । बेलायतले गोर्खाली योद्धाहरूलाई प्रयोग गरेर संसारका धेरै देशहरूमा आफ्नो उपनिवेश कायम गर्न सफल भएको थियो । बेलायती साम्राज्य र नेपालका तात्कालीन राणा शासकहरूका आ–आफ्ना स्वार्थका लागि नेपालका सोझासिधा आदिवासी जनजाति र अशिक्षित युवाहरूलाई बेलायती सेनामा बलजफ्ती भर्ती गराएर बिना तालिम दुश्मनलाई कसरी मार्ने, कसरी काट्ने र कसरी युद्ध जित्ने भन्ने मात्र घोकाएर युद्धमा पठाउने गरेका थिए । फलस्वरूप जुन–जुन देशमा गोर्खाली युवाहरू लगिए उनीहरूले आफूलाई बलिदानी दिएर बेलायती साम्राज्यलाई बलियो बनाइदिए । तर, गोर्खालीहरूलाई संसारले रक्तपिपासु, क्रुर जातिको उपमा भिराइदिए । ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका क्रममा गोर्खाली युवाहरूले भिरेको क्रुरताको कलङ्क अझै पनि पखालिएको छैन । कार्ल माक्र्सले सन् १८४८ मा कम्युनिष्ट घोषणापत्र लेखेका थिए । संसारबाट पूँजीवाद तथा साम्राज्यवादको जरा उखेलेर साम्यवाद स्थापना गर्ने उनको ध्येय थियो । कम्युनिष्ट घोषणापत्र सार्वजनिक हुनासाथ माक्र्स आफ्नै देश जर्मनबाट लखेटिनु परेको थियो । फ्रान्स र बेलायतमा निर्वासित जीवन बिताएका माक्र्सको जीवनको उत्तराद्र्धको लामो समय बेलायतमै बितेको थियो । बेलायत बसाइको मौका माक्र्सका लागि बेलायतलाई बुझ्ने अवसर पनि थियो भने बेलायतको स्वार्थका लागि कठपुतली बनेका जंगबहादुर राणालाई पनि त्यही अवसरमा बुझ्ने मौका पाएका थिए ।
गोर्खाली युवाका कारण आफ्नो जन्मभूमि जर्मन बेलायतसँग पराजित भएको कारणले माक्र्स जंगबहादुरसँग रिसाएको हुनसक्ने अनुमान गर्न सकिन्छ । तर, त्यो तर्क किन पनि बेठिक हुन्छ भने माक्र्स राज्यविहीनताको वैज्ञानिक साम्यवादको परिकल्पना गर्दथे । विश्वमा बढ्दै गइरहेको साम्राज्यवादी लडाइँको विरुद्धमा माक्र्स सृजित कम्युनिष्ट घोषणा पत्रले स्पष्ट बोलिसकेको थियो । माक्र्सकै देश जर्मन पनि साम्राज्यवाद विस्तारको अभियानमै थियो । परिणामतः बेलायतसँग पराजित हुनु जर्मनका लागि दुर्भाग्य मात्र थियो । त्यसकारण जंगबहादुर राणाप्रतिको माक्र्सको दृष्टिकोण राज्यको सिमाना र त्यसको हार र जितसँगभन्दा पनि साम्यवादी सिद्धान्त र त्यसले बोकेको विश्व दृष्टिकोणको रूपमा बुझ्नु आवश्यक हुन्छ ।
जंगबहादुर बेलायती कुकुर हुन् भनेर माक्र्सले उनको डायरीमा लेखेको विचारलाई थप पुष्ट्याइँ त गरेका छैनन् । तर, के चाहिँ साँचो हो भने बेलायती साम्राज्य विस्तारका लागि लाखौं गोर्खाली युवाहरूलाई बलिको बोकाको रूपमा बेलायतको चरणमा चढाउने उनै साम्राज्यवादका कठपुतली जंगबहादुर र साम्राज्यवाद विरुद्धको विचार हो भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । जहाँ बेलायती साम्राज्य र नेपालका राणाहरूको स्वार्थका लागि बेलायती सेनामा भर्ती गरिएका र ब्रिटिश साम्राज्य विस्तारका लागि विभिन्न देशहरूमा युद्धका क्रममा करिब ६० हजार निर्दोष गोर्खाली युवाहरू मारिएका थिए, लाखौंको संख्यामा घाइते भएका थिए, अंगभंग तथा बेपत्ता भएका थिए । तर, त्यसरी मारिएका, घाइते भएका, बेपत्ता पारिएका गोर्खाली युवाहरूको बेलायतले आजसम्म पनि तथ्याङ्क दिन सकेको छैन । पीडित परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिएको छैन, युद्ध समाप्तिपछि खाली हात स्वदेश फर्काइएका गोर्खालीहरूलाई पेन्सन दिइएको छैन, पेन्सन दिएकाहरूलाई पनि बेलायतीको तुलनामा विभेद गरिएको छ ।
संसारलाई प्रजातन्त्र र मानवअधिकारको पाठ सिकाउने बेलायतले गरेको यो अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार विरुद्धको अपराधलाई संसारबाट लुकाउन खोज्दैछ । यसको विरुद्ध गोर्खा भुतपूर्व सैनिक संघ (गेसो) ले करिब २२ वर्षदेखि आन्दोलन गरिरहेको छ । राणा शासक र बेलायत आ–आफ्नो स्वार्थका लागि निर्दोष गोर्खालीहरूलाई किन मारे ? गोर्खालीको भविष्यलाई किन बर्बाद पारे ? यसको हिसाब यतिबेला गेसोले खोजिरहेको छ । संसारका मानवअधिकारवादीहरूसँग गेसोले प्रश्न गरिरहेको छ । गेसोको आन्दोलनको भावना र माक्र्सले अभिव्यक्त गरेको बेलायत र जंगबहादुरप्रतिको विचार करिब करिब समान सावित भएको छ । गेसोले वर्षौदेखि सञ्चालन गर्दै आइरहेको र संसारको ध्यान आफूतिर तान्ने गरी छेडिरहेको आन्दोलनको रूप र चरित्र पनि साम्राज्यवाद विरुद्धको आन्दोलन नै हो ।
कार्ल माक्र्सले प्रतिपादन गरेको सिद्धान्त माक्र्सवादका अनुयायीहरू नेपालमा धेरै छन् । माक्र्सले परिकल्पना गरेको साम्यवाद अर्थात् अंग्रेजीमा कम्युनिज्म शब्दबाटै नेपालमा थुप्रै कम्युनिष्ट पार्टीहरू छन् । कोही सत्तामा छन्, कोही सत्ताको अनुभवपछि प्रतिपक्षमा छन् र सत्ताको नजिक छन् । कम्युनिष्टको अधिकतम् लक्ष्य भनेको सामन्तवाद र साम्राज्यवादलाई समूल नष्ट गर्दै पूँजीवादी क्रान्ति मार्फत् समाजलाई साम्यवादसम्म पु¥याउने तर, उदेकलाग्दो कुरा के छ भने २२ वर्षदेखि साम्राज्यवादको विरुद्ध एक्लै लडिरहेको गेसोलाई नेपालका कुनै पनि साम्राज्यवादको सैद्धान्तिक रूपमा विरोध गर्ने कम्युनिष्ट पार्टीले गेसोको आन्दोलनलाई साथ दिएको देखिएन । सिद्धान्ततः कम्युनिष्ट पार्टीले त साम्राज्यवादको विरोधमा हुने जुनसुकै आन्दोलनको अगुवाइ गर्नु पर्दथ्यो तर, व्यवहारमा त्यस्तो देखिएन । साम्राज्यवादको विरुद्ध लडिरहेको गेसोलार्इं साथसम्म पनि दिइएन ।
गेसोले लडिरहेको आन्दोलन भूपू सैनिकहरूको समृद्धिको आन्दोलन मात्र थिएन, बेलायती साम्राज्यका लागि रगत बगाएका साठीहजार नेपालीको न्यायका लागि थियो । घाइते र बेपत्ता परिवारको चहराइरहेको घाउको मलहम पट्टीका लागि थियो । साम्राज्यको गुलाम गरेर आफ्ना देशका युवाहरूलाई भाडाका सैनिकको रूपमा अरुलाई निर्यात गर्ने तत्कालीन शासकहरूको पराधीन मानसिकता जसका कारण देश झन्–झन् गरिब बन्दै गइरहेको छ, तिनै शासक विरुद्धको आन्दोलन थियो । आन्दोलनमा गेसोले केही सफलता पनि हातपा¥यो । बेलायतले थुप्रैपटक गेसो सामु झुक्नुप¥यो अन्तराष्ट्रसामु शिर निहु¥याउनु पर्ने बाध्यता बन्यो । तर, बेलायतले गेसोको आन्दोलन विरुद्ध जालझेललाई पनि जारी राख्यो । जालझेल विरुद्ध गेसोले सहयोगको अपेक्षा राख्नु जरुरी थियो । त्यस्तो अवस्थामा पनि अरु त अरु नै भए तर कम्युनिष्ट नामधारी पार्टीहरूले पनि गेसोको मुद्धालाई साथ दिन सकेन । बरु केही पार्टीका नेताहरू गेसो र गेसोको नेतृत्वलाई समाप्त पार्ने बेलायती षड्यन्त्रको गोटी बनेको पाइयो । साम्राज्यवादको चिहान खन्ने कम्युनिष्ट पार्टी र तिनका नेताहरू बेलायती साम्राज्यवादसामु निहुरीमुन्टो लगाएर नेपाली कम्युनिष्ट पार्टीको हुर्मत मात्र लिएनन् । माक्र्सवादको सैद्धान्तिक जगलाई धुलीसात बनाइदिए ।
कम्युनिष्ट पार्टीहरूबीच यतिबेला को सही माक्र्सवादी भन्ने होड चलिरहेको छ । तर्क र बहसमा जतिसुकै आफूलाई असली र सही माक्र्सवादी पुष्टि गर्न खोजिए पनि सिद्धान्त र व्यवहारिक कसिबाट कुनै पनि कम्यूनिष्ट पार्टीलाई विश्वास गरिहाल्ने अवस्था आइहालेको छैन । नेपालको सन्दर्भमा भन्ने हो भने बेलायतले गोर्खालीमाथि गरेको अन्याय र मानवतावाद विरुद्धको उपद्रव तथा अन्तर्राष्ट्रिय कानुन विपरीत गोर्खाली युवाहरूलाई बलि बनाएर अन्य मुलुकलाई प्रहार गर्न लगाएर उपनिवेश बनाउने साम्राज्यवाद विरुद्धको आन्दोलन माक्र्सवादको सैद्धान्तिक घेराभित्रको एजेण्डा हो । गेसोको प्रयासमा यहासम्म आएको यो आन्दोलनलाई नेपालका कुन चाहिँ कम्युनिष्ट पार्टीले साथ सहयोग गर्दछ । त्यो हेर्न बाँकी छ ।
यो आन्दोलन भूपू सैनिकहरूको मात्र होइन, तर उनीहरूको पहल र अगुवाइमा सुरु भएको आन्दोलन हो । यो आन्दोलनलाई राष्ट्रिय स्वरूपको आन्दोलन बनाउँदै यसको नेतृत्व गर्ने कम्युनिष्ट पार्टी मात्र वास्तवमा सही माक्र्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी सावित हुनेछ ।
0 comments:
Post a Comment