भीमज्वाला राई
...........................................................
३० असार ०७०, औजार कार्यालय धरान
समय ः राती, ११÷५५
अन्तरिम भन्नाले अस्थायी वा काम चलाउ किसिमको मध्यवर्ती अबस्था हो । अझै गहिराईमा बुझ्ने हो भने दुई भिन्न कालका बीचको कुनै एक परिपाटी समाप्त भई अर्को परिपाटी थालिने प्रकृयाको बीचको समय हो । मैले जिवनलाई त्यही अर्थमा बुझें र जिवनको ३८ औं बसन्तमापनि म त्यही अन्तरिम कालमा छु ।
अन्य विषयको अनुभवमा भन्ने हो भने अन्तरिम कानुन्, अन्तरिम विद्यान, अन्तरिम अवधी, अन्तरिम काल, अन्तरिम व्यवस्था, अन्तरिम शासन तथा अन्तरिम सरकारको एउटा निश्चित समयपछि अन्त्य हुने गरेको छ मात्रै ढिलो चाडोको कुरा हो । तर मेरो जिवनमा किन टु¨ीएन यो अन्तरिम काल ? मलाई आजभोली यो प्रश्नले चिमोट्न थालेको छ । जिवनको अन्तरिम कालको अन्त्यपछि के ? फेरी त्यसको उत्तरपनि छैन म संग तर के चाही हो भने मैले बुझेको जिवनको अन्तरिम कालको अन्त्य अर्थ र मैले चाहना गरेको भनेको जिवनको एकरुपता हो, जिवनको गतीशिलता र पसिना बगाएर खाने वर्गको सेवाप्रतिको निरन्तरता ।
मुल कुरो सर्वहारा वर्गको सेवा र उनीहरुको मुक्तिको आन्दोलनको एउटा पिक्केट ईटा बन्ने नै हो २०५६ साल उताका समयलाई म त्यती महत्व दिन्न तर त्यस यताको समयलाई हेर्ने हो भने मैले कहिले धरान काकडभीटा रुटमा चल्ने रानी सेवा नामको बसहरु मे १ ख ८८३, को १ ख ११०९, को १ ख ७४६ र को १ ख ६७२ नम्बरका सवारीहरुमा कहिले ढोकामा उभीएर बसको बडी ठटाउदै हिडें, कहिले यात्रुहरुसंग यात्रा बापतको भाडा माग्दै टिकट च्यातेर समय काटें । यात्रुको गाली कती खाएं कती, कुन्डले मुन्द्रेहरुको धम्किपनि व्यहोरे ट्राफिक प्रहरीको सास्ती कति हो कति सेनाको धुलाईको अनुभव अझै ताजै छ ।
पत्रकारिता त्यस अघिनै सुरु गरेको थिए दिनभरीको गाडीको थकान, रातभरी ब्लाष्ट टाईम्सको कार्यालयको काम उफ π जिन्दगी । तर ति सवै काम मजदुर वर्गको आन्दोलनकै लागी थियो २०५० सालबाट सुरु भएको विद्यार्थी संगठन अनेरास्ववियुको राजनीति लामो समय टिकेन महेन्द्र बहुमुखि क्याम्पस धरानको कानुनको विहानी सिफ्ट कमिटी हुदैं प्रारम्भीक कमिटीसम्म आईपुग्दा सिरहाबाट धरान पढ्न आएको यो ज्यानले भोकसंगको संघर्षकालागी रोजगारीकालागी धरानका सवै ठाउं चाहा¥यो केही उपाए नलागेपछि काका मकरवहादुर राई चालक भएकाले उनै काकाको भनसुनका आधारमा गाडी मालिक नरेश ईवारमको गाडीमा मजदुर भएर रानी सेवामा काम सुरु गरेको थिएं । त्यो वेलाको संक्रमण र अन्तरिम काललाई मैले त्यसरी अन्त्य गरें ।
त्यस पछिका मेरा कलेज गाडी बन्यो मेरा कक्षा कोठा गाडीको पछिल्लो सिट हुन थाल्यो त्यही अध्ययनले परिक्षामा सामेल हुदा भने गाडीबाट विदा लिन्थे त्यसैगरी एम ए सम्मको पढाई पुरा गरे । मजदुरी, पढाई, पत्रकारिता, मजदुर नेताको जिम्मेवारी, खेल जिवन(सितोरियो करातेमा ब्राउन बेल्टसम्म), पारिवारिक जिम्मेवारी र सधै साथसाथै जोडिएर आएको गरिवि अहो कम गजवको थिएन मेरो दैनिकी । र पनि उत्साह ममा उच्च थियो । त्यही वेलाबाटनै मेरो काम, सोचाई, गराई र भोगाईमा कुनै एकरुपता थिएन, कुनै एक क्षेत्रमा मात्र मेरो संलग्नता थिएन । सायद मैले मजदुरहरुको अधिकारको आन्दोलनलाई केन्द्रभागमा राखेर चौतर्फि सम्भावनाको खोजीमा आफुलाई सधै दौडाईरहेको थिए जुन कामको सहयोगले मजदुर आन्दोलनमा मैले बढीभन्दा बढी समय लगाउन पांउ ।
गाडीमा काम गर्दा गर्दै नेपाल यातायात स्वतन्त्र मजदुर संगठनको धरानको सदस्यहुदै अध्यक्ष भईसकेपछि गाडी मालिकले कि काम छाड्नु पर्ने कि संगठन छाड्न उर्दी गर्दा, गाडीमा काम गर्दै ब्लाष्ट टाईम्स दैनिकमा काम गर्दै गर्दा गाडी र संगठन छाडेर पूर्णकालिनरुपमा पत्रकारिता गर्न प्रस्ताव आउदा, ब्लाष्ट टाईम्स छाडेर मजदुरहरुको वैचारिक पत्रिका चाहिन्छ भन्ने विचारका आधारमा औजार पत्रिका दर्ता गरिसकेपछि पुन ब्लाष्टमै फर्किए सेवा सुविधा बढाईदिने प्रस्ताव आउदा म जहिल्यै दुई विषयको मध्ये भागमा पर्ने गर्दथें तर यो अन्तरिम कालको व्यवस्थापनलाई तथा मेरो कामलाई आर्थिक लाभ र पैसा कमाउ मानसिकता पटक्कै थिएन । मेरा काम र रोजगारी आफु धरानमा बाचेंर मजदुर संगठनमै आफुलाई स्थापित गराउनु नै थियो ।
त्यो संक्रमण र अन्तरिम काल अहिले फेरी जटील बनेर आएको छ । मेरो सपना क. कार्ल माक्र्सले देखाईदिएको सपना नै हो । त्यो भनेको सर्वहारा वर्गको अधिनायकत्व भएको समाजवाद स्थापना हो । सर्वहारा श्रमजिवि वर्ग अर्थात उत्पादक शक्तिको सिद्धान्त माक्र्सवादको बाटोमा आफुलाई समर्पित गर्नु नै हो । त्यसकालागी मजदुरहरु संगठीत गर्नु, उनीहरुलाई प्रशिक्षित गर्नु वर्गीए एकता कायम गराउनु नै हो त्यसकालागी म यातायात मजदुर भएकाले त्यही संगठनमा निरन्तर काम गर्नु हो ।
तर संगठनमा काम गर्ने र देशभरीका यातायात मजदुरहरुलाई संगठीत बनाउने हो भने अब मैले २१ वर्षदेखि रगत, पसिना बगाएको धरान भनेर सेउती खोलाको साघुरो पुल नकाट्ने हो भने मेरो नेतृत्व विस्तार सम्भव छैन । २०६६ साल चैत्र २९ र ३० गतेको संगठनको आठौं राष्ट्रिय अधिवेशनबाट मैले केन्द्रीय सचिव र शिक्षा विभाग प्रमुखको जिम्मेवारी पाएको थिए यो करिव चार वर्ष मेची महाकाली दाडाहा मात्रै भएन मेरो भुमिका राम्रैगरी पुरा गरे जस्तो लागेको छ त्यो भूमिका सहि थियो भने अब मेरो जिम्मेवारीहरु अबश्य थपिने छन् तर विगतको करिव ४ वर्षजस्तो अब मैले धरानमा बसेर त्यो जिम्मेवारी पुरा हुने सम्भावना छैन मैले काठमाण्डौं सिफ्ट हुनै पर्छ ।
धरानमा मजदुर नेता, एमाले सुनसरीको दोस्रो कायैकाल काम गर्दै गरेको सदस्य, औजार दैनिकको प्रधानसम्पादक, नेपाल पत्रकार महासंघको केन्द्रीय पार्षद, २१ वर्षदेखि पुर्वाञ्चलमा सवैले चिनेको चर्चित अनुहार र नामको पछाडी ज्वाला भएको अनौठौ परिचय । औजार दैनिकबाट आउने नियमित आयस्रोत । के यी कुराहरु धरान छाड्ीसकेपछि काठमाण्डौमा सम्भव छ ? अह π छैन । फेरी यतीकै चर्चामा रमाउने हो भने नेतृत्वको देशव्यापी विस्तार सम्भव छ ? त्योपनि सम्भव छैन अब रोज्ने के ?
यो अन्तरिम कालको निकास के ? मलाई भन्न कुनै समस्या छैन म दुख मोल्न चाहान्छु किन भने दुख मेरो जिवनको अभिन्न साथी परिवर्तनकालागी जोखिम उठाउन तयार हुनै पर्छ । तत्कालिन भौतिक सुविधालाई म मेरो जिवनको अन्तिम उपलव्धी मान्दीन बाकीं कुरा व्यवस्थापनमा केही समय मेरो समय खर्च हुनेछ ।
३० असार ०७०, औजार कार्यालय धरान
समय ः राती, ११÷५५
अन्तरिम भन्नाले अस्थायी वा काम चलाउ किसिमको मध्यवर्ती अबस्था हो । अझै गहिराईमा बुझ्ने हो भने दुई भिन्न कालका बीचको कुनै एक परिपाटी समाप्त भई अर्को परिपाटी थालिने प्रकृयाको बीचको समय हो । मैले जिवनलाई त्यही अर्थमा बुझें र जिवनको ३८ औं बसन्तमापनि म त्यही अन्तरिम कालमा छु ।
अन्य विषयको अनुभवमा भन्ने हो भने अन्तरिम कानुन्, अन्तरिम विद्यान, अन्तरिम अवधी, अन्तरिम काल, अन्तरिम व्यवस्था, अन्तरिम शासन तथा अन्तरिम सरकारको एउटा निश्चित समयपछि अन्त्य हुने गरेको छ मात्रै ढिलो चाडोको कुरा हो । तर मेरो जिवनमा किन टु¨ीएन यो अन्तरिम काल ? मलाई आजभोली यो प्रश्नले चिमोट्न थालेको छ । जिवनको अन्तरिम कालको अन्त्यपछि के ? फेरी त्यसको उत्तरपनि छैन म संग तर के चाही हो भने मैले बुझेको जिवनको अन्तरिम कालको अन्त्य अर्थ र मैले चाहना गरेको भनेको जिवनको एकरुपता हो, जिवनको गतीशिलता र पसिना बगाएर खाने वर्गको सेवाप्रतिको निरन्तरता ।
मुल कुरो सर्वहारा वर्गको सेवा र उनीहरुको मुक्तिको आन्दोलनको एउटा पिक्केट ईटा बन्ने नै हो २०५६ साल उताका समयलाई म त्यती महत्व दिन्न तर त्यस यताको समयलाई हेर्ने हो भने मैले कहिले धरान काकडभीटा रुटमा चल्ने रानी सेवा नामको बसहरु मे १ ख ८८३, को १ ख ११०९, को १ ख ७४६ र को १ ख ६७२ नम्बरका सवारीहरुमा कहिले ढोकामा उभीएर बसको बडी ठटाउदै हिडें, कहिले यात्रुहरुसंग यात्रा बापतको भाडा माग्दै टिकट च्यातेर समय काटें । यात्रुको गाली कती खाएं कती, कुन्डले मुन्द्रेहरुको धम्किपनि व्यहोरे ट्राफिक प्रहरीको सास्ती कति हो कति सेनाको धुलाईको अनुभव अझै ताजै छ ।
पत्रकारिता त्यस अघिनै सुरु गरेको थिए दिनभरीको गाडीको थकान, रातभरी ब्लाष्ट टाईम्सको कार्यालयको काम उफ π जिन्दगी । तर ति सवै काम मजदुर वर्गको आन्दोलनकै लागी थियो २०५० सालबाट सुरु भएको विद्यार्थी संगठन अनेरास्ववियुको राजनीति लामो समय टिकेन महेन्द्र बहुमुखि क्याम्पस धरानको कानुनको विहानी सिफ्ट कमिटी हुदैं प्रारम्भीक कमिटीसम्म आईपुग्दा सिरहाबाट धरान पढ्न आएको यो ज्यानले भोकसंगको संघर्षकालागी रोजगारीकालागी धरानका सवै ठाउं चाहा¥यो केही उपाए नलागेपछि काका मकरवहादुर राई चालक भएकाले उनै काकाको भनसुनका आधारमा गाडी मालिक नरेश ईवारमको गाडीमा मजदुर भएर रानी सेवामा काम सुरु गरेको थिएं । त्यो वेलाको संक्रमण र अन्तरिम काललाई मैले त्यसरी अन्त्य गरें ।
त्यस पछिका मेरा कलेज गाडी बन्यो मेरा कक्षा कोठा गाडीको पछिल्लो सिट हुन थाल्यो त्यही अध्ययनले परिक्षामा सामेल हुदा भने गाडीबाट विदा लिन्थे त्यसैगरी एम ए सम्मको पढाई पुरा गरे । मजदुरी, पढाई, पत्रकारिता, मजदुर नेताको जिम्मेवारी, खेल जिवन(सितोरियो करातेमा ब्राउन बेल्टसम्म), पारिवारिक जिम्मेवारी र सधै साथसाथै जोडिएर आएको गरिवि अहो कम गजवको थिएन मेरो दैनिकी । र पनि उत्साह ममा उच्च थियो । त्यही वेलाबाटनै मेरो काम, सोचाई, गराई र भोगाईमा कुनै एकरुपता थिएन, कुनै एक क्षेत्रमा मात्र मेरो संलग्नता थिएन । सायद मैले मजदुरहरुको अधिकारको आन्दोलनलाई केन्द्रभागमा राखेर चौतर्फि सम्भावनाको खोजीमा आफुलाई सधै दौडाईरहेको थिए जुन कामको सहयोगले मजदुर आन्दोलनमा मैले बढीभन्दा बढी समय लगाउन पांउ ।
गाडीमा काम गर्दा गर्दै नेपाल यातायात स्वतन्त्र मजदुर संगठनको धरानको सदस्यहुदै अध्यक्ष भईसकेपछि गाडी मालिकले कि काम छाड्नु पर्ने कि संगठन छाड्न उर्दी गर्दा, गाडीमा काम गर्दै ब्लाष्ट टाईम्स दैनिकमा काम गर्दै गर्दा गाडी र संगठन छाडेर पूर्णकालिनरुपमा पत्रकारिता गर्न प्रस्ताव आउदा, ब्लाष्ट टाईम्स छाडेर मजदुरहरुको वैचारिक पत्रिका चाहिन्छ भन्ने विचारका आधारमा औजार पत्रिका दर्ता गरिसकेपछि पुन ब्लाष्टमै फर्किए सेवा सुविधा बढाईदिने प्रस्ताव आउदा म जहिल्यै दुई विषयको मध्ये भागमा पर्ने गर्दथें तर यो अन्तरिम कालको व्यवस्थापनलाई तथा मेरो कामलाई आर्थिक लाभ र पैसा कमाउ मानसिकता पटक्कै थिएन । मेरा काम र रोजगारी आफु धरानमा बाचेंर मजदुर संगठनमै आफुलाई स्थापित गराउनु नै थियो ।
त्यो संक्रमण र अन्तरिम काल अहिले फेरी जटील बनेर आएको छ । मेरो सपना क. कार्ल माक्र्सले देखाईदिएको सपना नै हो । त्यो भनेको सर्वहारा वर्गको अधिनायकत्व भएको समाजवाद स्थापना हो । सर्वहारा श्रमजिवि वर्ग अर्थात उत्पादक शक्तिको सिद्धान्त माक्र्सवादको बाटोमा आफुलाई समर्पित गर्नु नै हो । त्यसकालागी मजदुरहरु संगठीत गर्नु, उनीहरुलाई प्रशिक्षित गर्नु वर्गीए एकता कायम गराउनु नै हो त्यसकालागी म यातायात मजदुर भएकाले त्यही संगठनमा निरन्तर काम गर्नु हो ।
तर संगठनमा काम गर्ने र देशभरीका यातायात मजदुरहरुलाई संगठीत बनाउने हो भने अब मैले २१ वर्षदेखि रगत, पसिना बगाएको धरान भनेर सेउती खोलाको साघुरो पुल नकाट्ने हो भने मेरो नेतृत्व विस्तार सम्भव छैन । २०६६ साल चैत्र २९ र ३० गतेको संगठनको आठौं राष्ट्रिय अधिवेशनबाट मैले केन्द्रीय सचिव र शिक्षा विभाग प्रमुखको जिम्मेवारी पाएको थिए यो करिव चार वर्ष मेची महाकाली दाडाहा मात्रै भएन मेरो भुमिका राम्रैगरी पुरा गरे जस्तो लागेको छ त्यो भूमिका सहि थियो भने अब मेरो जिम्मेवारीहरु अबश्य थपिने छन् तर विगतको करिव ४ वर्षजस्तो अब मैले धरानमा बसेर त्यो जिम्मेवारी पुरा हुने सम्भावना छैन मैले काठमाण्डौं सिफ्ट हुनै पर्छ ।
धरानमा मजदुर नेता, एमाले सुनसरीको दोस्रो कायैकाल काम गर्दै गरेको सदस्य, औजार दैनिकको प्रधानसम्पादक, नेपाल पत्रकार महासंघको केन्द्रीय पार्षद, २१ वर्षदेखि पुर्वाञ्चलमा सवैले चिनेको चर्चित अनुहार र नामको पछाडी ज्वाला भएको अनौठौ परिचय । औजार दैनिकबाट आउने नियमित आयस्रोत । के यी कुराहरु धरान छाड्ीसकेपछि काठमाण्डौमा सम्भव छ ? अह π छैन । फेरी यतीकै चर्चामा रमाउने हो भने नेतृत्वको देशव्यापी विस्तार सम्भव छ ? त्योपनि सम्भव छैन अब रोज्ने के ?
यो अन्तरिम कालको निकास के ? मलाई भन्न कुनै समस्या छैन म दुख मोल्न चाहान्छु किन भने दुख मेरो जिवनको अभिन्न साथी परिवर्तनकालागी जोखिम उठाउन तयार हुनै पर्छ । तत्कालिन भौतिक सुविधालाई म मेरो जिवनको अन्तिम उपलव्धी मान्दीन बाकीं कुरा व्यवस्थापनमा केही समय मेरो समय खर्च हुनेछ ।
दाजु, तपाईंले अगाडि बढ्नै पर्छ। शही समय हो यो।
ReplyDelete