नर्सहरु त मेरो पछि–पछि लागे

  
     नेपालका कम्युनिष्ट पार्टीहरुले अप्रील २२ तारिखका दिन स्थापना दिवस मनाउ“छन् । यसवर्Èको बैशाख ९ गते परेको स्थापना दिवसमा दिवंगत कर्माचार्यसंगको भेटवार्ता ।

नरबहादुर कर्माचार्य नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका संस्थापकमध्ये एक हुन् । उहा“को पनि २०७० साल साउन बुधवार बिहान निधन भएको छ । २००६ साल बैशाख १० गते पुष्पलाल श्रेष्ठको अगुवाईमा नरबहादुर कर्माचार्यल निरञ्जनगोविन्द बैद्य गायतले कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना गर्नुभएको थियो ।

•     कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना कसरी भयो ?

राण्ाँ शासन विरुद्य २००४ सालभन्दा अघिदेखि क्रान्ति ग¥यौं । राण्ाँशाही मुर्दाबाद भनेर नारा लगायौं । हामीलाई पक्राउ गरियो र ७ दिनपछि छोड्यो । हामीले भित्रभित्रै काम गर्न थालेका थियौं । त्यसपछि बनारसमा राष्ट्रिय का“ग्रेसको सम्मेलन भयो र डिल्लीरमण्ँ रेग्मी सभापति भए । विपी कोईराला, मनमोहन अधिकारीहरु जेलमा थिए । जेलबाट छुटेपछि डिल्लीरमण्ँस“ग उनीहरु झगडा गर्न लागे । पुष्पलाल पनि रेग्मीस“ग लागे । उनीहरुलाई मिलाउन धेरै कोशिस भयो तर मानेनन् । त्यसपछि हामीले पनि प्रजा पञ्चायत नामको संस्था खोल्यौं । यस्तै सुवणर््ँ शम्सेरले पनि डेमोक्रेटिक क“ग्रेस खोले । हामीले डेढ महिनासम्म आन्दोलन चलायौं । गण्ँेशमानले मलाई चिनेको थियो । धेरै कुरा गर्न खोज्दा पनि मिल्न सकेन । सुवणर््ँले हामीलाई उसको पार्टीमा मिलाउन खोज्यो ।
     मेरो र पुष्पलालको १९९८ सालदेखि नै चिनजान थियो । उनले कलकत्ता गएर सबैस“ग मिलेर कम्युनिष्ट पार्टी गठन गर्ने प्रस्ताब गरे । धेरै पटक कुरा गर्दा नमिलेपछि हामी त्यहा“बाट छुट्यौं । हामीले अयोध्या गएर रेग्मीलाई भेट्यौं । रेग्मीले हामीलाई नेवारले विगा¥यो भन्यो । खाना खायो र दिनभरी सुत्यो अनि दुई बजेपछि फेरि झगडा सुरु ग¥यो । रेग्मीलाई जुजुभाइले झण्डै कुटेको त्यतिबेला ।
    त्यतिबेला तेलांगानामा किसानहरुले हजारौं बिघा जमिन बाडि“सकेका थिए । चेकोस्लाभाकियामा पनि त्यस्तै थियो । चीनमा पनि माओले त्यस्तै गरिसकेका थिए । कलकत्तामा बंगालीहरु चीनको बाटो लिनुपर्छ भन्न थालिसकेका थिए । त्यहि मौकामा हामीले १९४९ अप्रिल २२ (नेपाली मिति २००६ साल वैशाख १० गते) लेनिन दिवसको दिनमा हामीले यो पार्टी गठन ग¥यौं । त्यतिबेला म २३ वर्Èको थिए“ ।

• कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना दिवसमा तपाईंलाई कसरी सम्झिए ? 

साथीहरुले कसरी सम्झिए त्यो त म भन्न सक्दिन । तर कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना दिवस विशेÈ दिन हो । पोहोरसम्म मैले आफैंले वक्तव्य दिएको थिए“ । तर यो वर्È दिइन । छोडिदि“ए ।

•     मोतीदेवी श्रेष्ठलाई संस्थापक मान्ने विÈयमा विवाद थियो रे नि ?

     दिदी सारै झगडालु थिइन् । त्यतिबेला हामीलाई नितेनले तिमीहरुले ५ जना बनाओ भनेको थियो । हामीले का“इलाबालाई पनि बोलाउन गयौं तर ऊ आएन । त्यसपछि डेढ महिनापछि मोतीदेवीलाई राखेको ।

•     तपाईंको योजना कति पुरा भयो ?

हाम्रो योजना पुरा भएको छैन । त्यतिबेलाको योजना सशस्त्र संघर्Èद्वारा नया“ जनवादी क्रान्ति पुरा गरी समाजवादमा जाने भन्ने थियो ।
मेरो जमानामा राण्ाँ शासन ढल्यो, राजतन्त्र ढल्यो, गण्ँतन्त्र आयो, राजा पनि ढल्यो । तर सामन्तवादको अवशेÈ बा“की छ । नोकरशाही पु“जीपति र दलाल पु“जीपतिको बोलवाला भने चल्यो ।
     राष्ट्रिय पु“जीपति विस्तारै अघि बढ्दै आइरहेको छ । बलियो भएको छैन । वास्तवमा गएर माक्र्सबादमा आधारित द्धन्दात्मक भौतिकवादमा रही सर्वहारा वर्गको वर्गसंघर्Èलाई लिएर अगाडि बढ्ने मात्रै कम्युनिष्ट पार्टी हो । नाम मात्रको कम्युनिष्ट पार्टी भयो भने बिलाएर जान्छ । यहा“ सामन्तवाद अझै बा“की छ । त्यसलाई संघर्Èद्धारा नियन्त्रण्ँ गुर्नपर्छ र राष्ट्रियता सुदृढ गर्नुपर्छ । माक्सवाद विज्ञान हो । यो न चीनको जस्तो हुन्छ, न रुसको जस्तो हुन्छ । यो त देशको परिस्थिति अनुसार आङ्खनै हुन्छ नि । न यहा“ दीर्घकालीन जनयुद्ध हुन्छ अब । पु“जीवादी जनवादी क्रान्ति पुरा गरी समाजवादमा पुग्नुपर्छ ।

• कम्युनिष्ट पार्टीहरु फुटेर लक्ष्य पुरा हुन्छ त ?

   त्यसका लागि जुट्नुपर्छ । तर सबैलाई जनाताले साथ दिएका छैनन् । जनताले साथ नदिइ कसरी कम्युनिष्ट पार्टी हुन्छ ?

•     केही कम्युनिष्टहरु हतियार उठाउने कुरा गर्दैछन् नि ?

यो बकम्फुस्से कुरा हो । २०६२ र ०६३ मा राजास“ग लड्नु थियो । अब कोस“ग लड्ने ? नाममात्रको कम्युनिष्ट पार्टीलाई के कम्युनिष्ट पार्टी भन्ने ।
    मलाई विश्वास छ कम्युनिष्ट पार्टीको सरकार बन्छ । कम्युनिष्टको नेतृत्वमा तीनवटा सरकार बन्यो केही गल्ती भएकै हो । कटुवाल काण्डमा प्रचण्डले गल्ती गरेकै हो । त्यसरी प्रधानमन्त्री छोड्नुहु“दैन थियो ।

•     चुनाव हुन्छ जस्तो लाग्छ ?

यो कर्मचारीको सरकार भनुन् वा जे सुकै भनुन् , यसले चुनाव गर्नुपर्छ र चुनाव हुन्छ पनि ।

•     विवाह किन नगर्नुभएको ?

   कहिले जेल पर्छ, कहिले के हुन्छ, त्यै भएर नगरेको । एकपटक कुरा पनि भएको थियो मेरो ठुलो बुबा बितेको भएर टरेको हो । त्यतिबेला मेरो पछि पछि धेरै केटी लाग्थे । २०१६ सालमा म मेयर हु“दा नर्सहरु त मेरो पछि–पछि लागे । मैले पनि आत्मैदेखि धेरैलाई मन पराए“ तर विवाह भने गर्न सकिएन ।